Alom wordt gesteld dat ‘Europa’ het campagnethema wordt van de komende verkiezingen. Ik neem dat onmiddellijk aan. Tegelijk vraag ik me af of Europa hier niet als eufemisme voor economische crisis wordt gebruikt. Wie de media volgt en politici hoort praten kan aan deze indruk moeilijk ontkomen. Europa is oorzaak of oplossing, sleutel of sta-in-de-weg. Al naargelang de beoordeling van de rol die Europa vervult is een politieke partij voor of tegen Europa.
Uh..maar is Europa inderdaad slechts het fundament onder onze economie of de bedreigende tsunami ervan? In Nieuwsuur mochten gisteravond drie politici vertellen wat ze van Europa vinden. Er was een helder zwart-wit stramien bedacht waar elke gast in acteerde: meer Europa, minder Europa en geen Europa. Voor de kijker wel zo makkelijk, voor de gasten ook eenvoudig en voor de presentator (Joost Karhof) prettig te behappen. Het werd daarom niet de meest leuke editie om te bekijken. Voorspelbaar en bloedeloos. De kijker hoefde bij Bonte (PVV), Van Baalen (VVD) en In ’t Veld (D66) niet lang na te denken want die sprak in het eigen straatje. De drie politici hoefden niet echt met elkaar in debat want het is zinloos om een andere straatje interesse te laten hebben voor jouw straatje. En Karhof kon met een minimum aan kennis (en dus voorbereiding) in verschillende bewoordingen de vraag stellen ‘wie o wie heeft het mooiste straatje?’.
Van Baalen trof de kern van de samenkomst uitstekend door Europa te versmallen tot Markt en Munt. Daar werd door zijn collega-politici niets op afgedaan. De twee M’s van de VVD degraderen de europese samenwerking tot samen winkeltje spelen. Jip en Janneke worden goed geholpen. Maar de selectiviteit in het pro-Europaverhaal van de VVD is niet geloofwaardig. Het is een oog dicht doen om en deel van de werkelijkheid niet te zien en alleen te vertellen wat je met je andere oog ziet. Het open oog van Van Baalen zegt dat voor de economie samenwerking onontkoombaar is: onze handelseconomie en de globalisering dwingt dit als het ware af. Economische samenwerking in Markt en Munt moet als we welvaart willen behouden.
Het gesloten oog van Van Baalen verzwijgt dat onze welvaart (en welzijn) ook is verzekerd doordat we bijvoorbeeld de milieuproblemen weten op te lossen. Net als bij economie is dat een internationale grootheid waar Nederland nooit alleen met succes in kan opereren. Markt, Munt en Milieu…klinkt toch best goed, niet?
Dus waarom wel Markt en Munt en niet Milieu? Wat verzwijgt het gesloten VVD-oog nog meer?
Dit: samenwerking levert ook wat op: samen sterker, kent u ‘m nog? Op onderwijsterrein is de kwaliteit van opleidingen gebaat bij uitwisseling van kennis en studenten. De EU vervult hier een belangrijke rol in, maar voor de politici gisteravond blijkbaar onvoldoende om voor de toekomst zeker te worden gesteld. En is bij voedselveiligheid niet hetzelfde aan de hand? En is die europese samenwerking dus wel erg handig?
De pro-europeaan In ’t Veld aan tafel bleek hetzelfde oog als Van Baalen ook stijf gesloten te hebben. Waarom Europa nu zo belangrijk is, belangrijker dan de VVD dat vindt, wist ze niet te vertellen. In een herkenbare, maar sleetse en kansloze repetitie, hamerde ze erop dat het allemaal wel wat democratischer moest. Dat zal zo zijn, maar het klinkt als een vermaning die al honderd keer is gegeven en altijd zonder sanctie bleef. Je luistert er niet meer naar, het is een antiquiteit geworden in het vertoog over Europa.
Als Europa inderdaad het campagne-onderwerp wordt dan ga ik nog vaak mijn tenen krommen de komende maanden. Europa blijft een bastion voor vrede op het continent. Maar ook dit is een antiquiteit, zij het een die terecht telkens wordt afgestoft. Europa is daarnaast een huis die samenwerking mogelijk maakt op voor elke lidstaat belangrijke items. En Europa is, trouw aan de wortels, een werkvloer waar de europese economieën zich proberen te ontwikkelen. Ik mag hopen dat het Nieuwsuur-gesprek een faux pas was die bij een vervolg wordt vervangen door een meer intelligente benadering begeleid door een beter voorbereide presentator. In die intelligente benadering zijn vooral de politici aan zet. Gaan we de europese samenwerking versmallen tot alleen iets wat goed (of slecht) is voor onze economie? Zoals indertijd Zalm (ook VVD) Europa presenteerde als een belegging, iets waar je geld in stopt en waar dan minstens ook weer evenveel geld uit moet komen? Of krijgen we ook de bredere visie(s) te horen en durft men elkaar, met beide ogen open, daarop aan te spreken? We gaan het zien.
