Met de komst van de in rode tabberd gehulde, wit bebaarde heer uit het land dat het zo zwaar heeft, is er een periode van gegunde goedgelovigheid aangebroken. We gunnen het elkaar om te doen alsof er zwarte pieten zijn die gul je een kado gaan geven. Er een vrijgevig man is die, al dan niet vergezeld door Diewertje Blok, pretendeert van alles te weten wat je eigenlijk voor jezelf zou willen houden. We lachen er besmuikt om, spelen het spel mee of observeren het met de blik van de toeschouwer die geamuseerd wil worden.
Hoe anders is deze goedgelovigheid met die in het nieuwe kabinet. Niet de ministers en staatssecretarissen, maar het beleid ervan. Want goedgelovigheid is er natuurlijk. Zeker bij grote delen van het electoraat van VVD en PvdA. Zij willen geloven dat de deelname van ‘hun partij’ recht doet aan hun redenen om ze te steunen. Die goedgelovigheid is gebutst geraakt met de valse start van het kabinet, maar is ongetwijfeld nu weer in aanzienlijke mate hersteld.
Waar we bij Sinterklaas wèten dat het een spelletje is en de goedgelovigheid daarom makkelijk gegund wordt, ligt dat bij het kabinet natuurlijk geheel anders. Je zou soms willen dat het een spelletje is en dat over drie weken Samsom en Rutte lachend verklaren dat ze ons voor de gek hebben gehouden en uit hun donkere colberts het eigenlijke regeerakkoord trekken.
De kans dat dit gebeurt is net zo groot als dat Sinterklaas toch opeens wel echt blijkt te zijn.
Elk nieuw kabinet mag rekenen op vertrouwen, vaak samengeperst in ‘eerste honderd dagen’ of ‘wittebroodsweken’. Is het een gevolg van de drama-democratie, dat al bij de eerste plannen Nederlanders massaal aan het rekenen sloegen (of deze stap gemaksgewijs maar lieten liggen) en de persoonlijke gevolgen (“We kunnen niet meer op vakantie.”) breed uitmaten? Het was ook een beetje: na alle aandacht voor armoede en minima willen wij ook wel eens een keer die slachtofferrol.
Maar het haardvuur bij Oplaat brandde nog vanouds en zou ook blijven branden. De verhalen van de kleine luyden waren vooral vermakelijk en maar in geringe mate verontrustend. Mischien zat ik ook nog te vast in een bui van goedgelovigheid. Het is niet mijn kabinet maar ik wilde wel dat het, na de dolende Vliegende Hollander van CDA/ VVD en PVV, iets goeds zou zijn. Hoe zei Samsom dat steeds? Iets met een kompas en zo…
Die kompas is bij nadere beschouwing van het regeerakkoord ergens bij aanvang van de onderhandelingen zoekgeraakt. Gevallen naast het matras waarop de twee partijen het zich comfortabel hebben gemaakt. Milieubeleid, woningmarkt, arbeidsmarktbeleid, ik zie weinig grond voor vertrouwen en goedgelovigheid. Waar is het stimuleren van de economie, bij voorkeur duurzaam en wel? Ik tel veel bezuinigingen. En ik zie hervormingen die geplaatst zijn als bouwsteen, maar niet in het bouwwerk dat partijprogramma heette maar in een vreemde melange waardoor zin en nut zijn verdwenen. Zie de korting van de WW. Dat kan, maar dan moet je ook laten zien hoe je voor nieuwe extra werkgelegenheid gaat zorgen. En dat perspectief ontbreekt.
De rekenmeesters van de CPB, kregen in korte tijd filialen in vele huiskamers en zaaltjes waar de partij van ‘doorpakken’ zich verzamelde. Cijfers, hoe prematuur ook, kregen de status van onwrikbare waarheden. Juist in de boezem van de partij waar risico’s nemen en inspelen op de grillen van de realiteit als kernwaarden worden beleefd, toonde de leden plots een amechtig naar zekerheid zoekend gedrag.
Zij zijn bediend. En nivelleren via de belastingen is ook wel zo logisch. De grondvesten van goedgelovigheid zijn hersteld, misschien tegen beter weten in, maar toch. Volgend jaar november maar weer eens zien of ik voorbarig was in mijn opgeven van goedgelovigheid. Of dat dan velen met mij zien dat dit kabinet blijft steken en steken laat vallen. En dat de enige die onze goedgelovigheid zonder gevaar op teleurstelling verdient die gast in een rode tabberd is, die, hoe geteisterd ook, gewoon weer uit Spanje komt.
