“Papa, wat zijn verkiezingen?”
“Verkiezingen zijn wedstrijden waarin de mooiste of de slimste wint. Wie de winnaar wordt beslist het publiek. Die stemt daarover… En de verkiezingen waar het nu veel over gaat op televisie en internet zijn politieke verkiezingen. Eigenlijk de moeder van aller verkiezingen. Want mooi, slim, lief, betrouwbaar..alle eigenschappen worden getest. En alle ideeën om het land beter te maken en de mensen gelukkiger. En wie het beste scoort wint.”
“Maar hoe kan dat? Zo veel dingen waar je op moet letten? De moeder van Boris zegt dat ze altijd op een vrouw stemt.”
“Het is ook best wel moeilijk. En het helpt als je door zo een keuze al veel kandidaten kunt lozen. Alleen stemmen op vrouwen met kort zwart haar, zou bijvoorbeeld nog beter helpen. Maar goed, dan nog wil je weten of die vrouw net als jij ook natuur belangrijk vindt of dat ze niet de ene leugen na de andere verkondigt.”
“Maar liegen mag toch niet?”
“Dit succes vink ik even af op mijn ouderschapslijstje! Nee, het mag ook niet, maar net als door rood licht fietsen, gebeurt het wel. Het toont dat politici ook maar mensen zijn. Terwijl we dat nu juist even niet willen weten. In verkiezingscampagnes zien we ze namelijk graag ook als leiders die met grote overtuiging het bestuur van het land voor ons gaan doen. Dat als wij twijfelen, zij ons aan de hand nemen. Dat als onze meningen als watervlooien door elkaar dwarrelen, zij gezamenlijk een verstandige koers uitzetten.”
“Waarom liegen ze dan?”
“Nou ja, liegen, ze gaan creatief met de waarheid en de taal om. Ik zag in de NRC van de afgelopen dagen tien beweringen van Rutte, Roemer, Wilders, Samsom en Pechtold getest en vier ervan bleken onwaar , één grotendeels onwaar en de rest was half waar. Dat is best heftig, maar de werkelijkheid anders voorstellen zodat je eigen verhaal er beter door uitkomt is wel een heel oud stijlmiddel van het politieke vak. De minister van Verkeer zal nu juichend vertellen dat ze een grote wens van het volk tot snel rijden heeft ingelost door 130 km/u toe te staan. Maar er zijn ook heel veel mensen die het niks vinden en tureluurs worden van alle aanwijzingen langs de weg. Dus: haar werkelijkheid is maar een deel van de totale werkelijkheid. Hoe leugenachtig kun je haar dan noemen?”
“Maar als zij wel mogen liegen..uh..creatief de waarheid vertellen…waarom is daar dan zo veel gedoe over?”
“Nou, ik denk dat we sinds het kabinet van PVV-VVD-CDA als kiezers wat meer gevoelig zijn voor wie oprecht is en wie niet. Veel (PVV-)kiezers die zich achtergesteld voelden zagen zich met hun partij ineens in de eredivisie terug. En toen brak het. En waren er niet alleen PVV-stemmers met geschonden vertrouwen, ook CDA’ers voelden zich bedrogen door hun partijleiding of diep gegriefd door de PVV. En het kabinet had zijn sporen ook getrokken bij de oppositie, waar Rutte als premier van alle Nederlanders, diverse keren weigerde zich over verwerpelijke PVV-acrobatiek uit te spreken. En daarmee de indruk vestigde dat hij geen morele kompas had, geen oordeel op goed en kwaad. Of, nog erger, zo onder de plak van de PVV zat dat hij zich niet durfde uit te spreken. We dus een lafbek als premier hadden.”
“Geen leider!”
“Precies. En dus willen heel veel kiezers nu weten wat die aanstaande politieke leiders te bieden hebben, ook op het vlak van wie ze zijn en of ze te vertrouwen zijn. Dus ik snap wel al die aandacht, maar overdreven is het ook. Veel kandidaten zijn al jarenlang als politicus actief. En we doen alsof we ze nu voor het eerst bezig zien. Ik zou graag wat meer aandacht zien voor hun ideeën over Europese samenwerking en het milieu. Dat is nu bij veel partijen nog te onduidelijk. Onduidelijker dan de mate waarin de leider is te vertrouwen.”
“Dus daar ga je geen weblog over schrijven?”
“Nee, zeker niet. Er is al meer dan genoeg over geschreven. Ik heb daar niks aan toe te voegen.”
Ik heb me altijd ongemakkelijk gevoeld met vaderlandsliefde. Als ik fiets of wandel door Nederland of, vooruit, er per auto doorheen rij denk ik vaak: wat een schitterend land. Als iemand mij dan zou vragen: hou je van Nederland? Dan is het volmondig ja. Maar al de ruimtelijke constructies, natuurlijk of geconstrueerd, zijn nog betrekkelijk eenvoudig. En in ieder geval behoorlijk a-politiek. Ingewikkelder wordt het met verworvenheden in de samenleving, solidariteitsprincipes, regelgeving op grond daarvan en sport. De opgebouwde tolerantie voor homo’s appaiseert mij als homo. Onze sociale wetgeving, staatsrechtelijke instituties, onderwijs, fietsbeleid, het zijn bouwstenen om trots op te zijn.
De mens houdt wel van een roes nu en dan. Daarom drinken we alcohol, sporten fanatiek, hebben sex of houden van Oranje. En soms kan die zucht naar een roes verslavend zijn. Dan vinden we de roes te lekker om lang te missen of kunnen we niet anders dan hem bewust na te streven. Die gedwongen roeszoekerij is een lastige. Want iedereen weet dat bij het uitblijven van de roes of het verglijden ervan sprake is van een kater. Dat risico nemen we dus telkens welbewust. Eigen schuld, kun je dan zeggen. Maar voor wie de roes gedwongen zoekt ligt dat anders.